در دنیای دندانپزشکی، یکی از شایع‌ترین و در عین حال حساس‌ترین جراحی‌ها، مربوط به دندان‌های نهفته است. دندان نهفته به دندانی گفته می‌شود که به‌دلایل مختلف نتوانسته به‌طور کامل وارد فضای دهان شود و زیر لثه یا استخوان فک باقی‌مانده است. این دندان‌ها معمولاً بدون علامت نیستند و می‌توانند مشکلات متعددی برای سلامت دهان ایجاد کنند.
دندان نهفته چیست؟
دندان نهفته (Impacted Tooth)، دندانی است که به‌طور کامل یا جزئی در زیر بافت لثه یا استخوان گیر کرده و موفق به رویش طبیعی در قوس دندانی نشده است. نهفتگی می‌تواند:
- کامل (Fully Impacted) باشد: یعنی هیچ بخشی از دندان دیده نمی‌شود.
- نیمه‌نهفته (Partially Impacted) باشد: یعنی بخشی از دندان از لثه بیرون آمده ولی بقیه آن گیر کرده است.
شایع‌ترین دندان‌های نهفته
- دندان عقل (مولر سوم)
شایع‌ترین دندان نهفته در فک پایین و بالا که معمولاً فضای کافی برای رشد ندارد. - دندان نیش (Canine)
به‌خصوص در فک بالا دیده می‌شود و می‌تواند باعث مشکلات زیبایی و ارتودنسی شود. - دندان‌های آسیای دوم (مولر دوم)
کمتر شایع اما در برخی بیماران دیده می‌شود.
چرا یک دندان نهفته می‌شود؟
- فضای ناکافی در قوس فکی
- مسیر رویش نادرست یا انحراف دندان
- وجود کیست، توده یا دندان اضافی
- عوامل ژنتیکی یا ارثی
- ضربه یا آسیب در سنین رشد
علائم دندان نهفته
بسیاری از دندان‌های نهفته در ابتدا بدون علامت هستند. اما با گذشت زمان می‌توانند باعث مشکلات زیر شوند:
- درد و ناراحتی در پشت فک
- التهاب یا تورم لثه
- بوی بد دهان یا طعم ناخوشایند
- پوسیدگی دندان مجاور
- کیست یا تومور در ناحیه دندان نهفته
- انحراف سایر دندان‌ها (به‌ویژه در نیش‌های نهفته)
جراحی دندان نهفته چگونه انجام می‌شود؟
مراحل اصلی جراحی:
- ارزیابی دقیق با CBCT یا رادیوگرافی پانورامیک
برای تعیین موقعیت دقیق دندان و نزدیکی آن به عصب یا سینوس - بی‌حسی موضعی یا در صورت لزوم بی‌هوشی
بسته به سختی جراحی و شرایط بیمار - برش لثه و برداشت بافت استخوانی روی دندان
با استفاده از فرزهای جراحی و ابزار دقیق - خارج کردن دندان (گاهاً به‌صورت تکه‌تکه)
به‌ویژه در مواردی که دندان افقی یا خمیده است - تمیز کردن محل، بخیه و آموزش مراقبت‌های بعد از جراحی
آیا جراحی دندان نهفته دردناک است؟
با استفاده از بی‌حسی موضعی مؤثر و تجهیزات مدرن، درد حین جراحی بسیار ناچیز است. پس از جراحی نیز با مصرف منظم داروهای تجویز شده (ضددرد، آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب)، روند بهبود به‌خوبی پیش خواهد رفت.
عوارض احتمالی جراحی دندان نهفته
اگرچه این جراحی توسط دندانپزشک یا متخصص جراح فک و صورت به‌طور معمول انجام می‌شود، اما مانند هر عمل جراحی، ممکن است عوارضی نیز داشته باشد:
- تورم و کبودی موقت
- درد چندروزه
- محدودیت در باز کردن دهان
- احتمال آسیب به عصب (در موارد نزدیک به عصب فکی تحتانی)
- عفونت یا باز شدن بخیه‌ها (در صورت عدم رعایت بهداشت)
دندان عقل نهفته؛ ویژه‌ترین مورد
دندان عقل نهفته، اگر در موقعیت افقی یا نزدیک عصب فکی قرار داشته باشد، نیازمند جراحی تخصصی توسط متخصص جراح فک و صورت است. تأخیر در خارج کردن این دندان‌ها می‌تواند باعث:
- آسیب به دندان کناری
- پوسیدگی دندان مجاور
- کیست دندانی
- عفونت‌های مزمن لثه
- درد مزمن فکی یا گیجگاهی
شود.
مراقبت‌های بعد از جراحی دندان نهفته
- کمپرس سرد تا ۲۴ ساعت اول
- مصرف داروهای تجویز شده منظم
- اجتناب از غذاهای سفت و داغ تا ۲ روز
- عدم استفاده از نی (نی نوشیدنی) برای جلوگیری از خشکی حفره
- شست‌وشوی ملایم دهان با آب‌نمک بعد از ۲۴ ساعت
- رعایت بهداشت دهان و مراجعات پیگیرانه
آیا می‌توان از نهفته شدن دندان پیشگیری کرد؟
در اغلب موارد، نهفتگی دندان قابل پیشگیری نیست زیرا عوامل آن بیشتر ژنتیکی یا ساختاری هستند. اما تشخیص زودهنگام در سنین نوجوانی با رادیوگرافی می‌تواند برنامه‌ریزی مناسبی برای خارج‌سازی به‌موقع دندان فراهم کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- وجود درد یا تورم در ناحیه عقب فک
- گیر کردن غذا بین دندان و لثه در ناحیه دندان عقل
- احساس فشار یا انحراف دندان‌های جلویی
- مشاهده پوسیدگی در دندان مجاور
جمع‌بندی
دندان نهفته مسئله‌ای رایج اما جدی در دندانپزشکی است. تشخیص به‌موقع، جراحی ایمن و رعایت نکات مراقبتی پس از عمل می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند. به‌خصوص در مورد دندان عقل، توصیه می‌شود که از سنین نوجوانی وضعیت آن بررسی شده و در صورت نیاز پیش از بروز مشکل، جراحی شود.
برای دریافت مشاوره، انجام رادیوگرافی و جراحی دندان نهفته با دستگاه‌های پیشرفته و متخصصین فک و صورت، می‌توانید به کلینیک دندانپزشکی زاگرس مراجعه کنید.
