در دندانپزشکی، برخی دندان‌ها به دلیل موقعیت آناتومیکی، پیچیدگی کانال‌های ریشه یا شرایط خاص بیمار، بیشتر در معرض نیاز به عصب‌کشی تخصصی (توسط اندودنتیست) قرار می‌گیرند. در ادامه به بررسی دقیق این دندان‌ها و دلایل تخصصی بودن درمان ریشه آن‌ها می‌پردازیم.
دندان‌هایی که بیشتر نیاز به عصب‌کشی تخصصی دارند:
🦷 ۱. دندان‌های آسیای بزرگ (مولرهای فک بالا و پایین)
- ویژگی‌ها: دندان‌های ۶، ۷ و گاهی ۸ (دندان عقل)
- دلایل نیاز به درمان تخصصی:
- ریشه‌های متعدد (اغلب ۳ یا ۴ ریشه)
- کانال‌های خمیده، نازک و گاه کلسیفیه‌شده
- اتصال کانال‌ها در انتهای ریشه (isthmus)
- امکان وجود کانال‌های فرعی پنهان
- اصطلاحات تخصصی: کانال‌های مزیوباکال دوم (MB2) در دندان‌های فک بالا بسیار شایع هستند ولی به سختی قابل شناسایی‌اند.
🦷 ۲. دندان‌های دارای انحراف ریشه یا پیچ‌خوردگی (Curved Roots)
- در برخی افراد، ریشه‌ها به صورت طبیعی انحنا دارند یا به صورت غیرعادی خمیده‌اند.
- عبور فایل دستی یا روتاری در این دندان‌ها نیاز به مهارت بالا دارد تا باعث پرفوریشن یا شکستن فایل نشود.
🦷 ۳. دندان‌هایی که قبلاً درمان ریشه ناموفق داشته‌اند (Retreatment)
- در این موارد، باقیمانده مواد پرکننده، فایل‌های شکسته یا نشت مواد قبلی، درمان مجدد را به یک کار تخصصی تبدیل می‌کند.
- در چنین شرایطی، استفاده از میکروسکوپ دندانپزشکی الزامی می‌شود.
🦷 ۴. دندان‌های کلسیفیه‌شده (Pulpal Calcification)
- معمولاً در بیماران مسن یا به دنبال ضربه به دندان (ترومای قدیمی) ایجاد می‌شود.
- یافتن مدخل کانال‌ها (Orifice) در این موارد بسیار دشوار است و نیاز به تجربه، صبر و ابزارهای ویژه مانند ultrasonic tip و EDTA دارد.
🦷 ۵. دندان‌های دارای آپکس باز (Open Apex)
- این وضعیت اغلب در نوجوانان دیده می‌شود که رشد ریشه کامل نشده است.
- در این شرایط، درمان با مواد ویژه‌ای مانند MTA (Mineral Trioxide Aggregate) انجام می‌شود تا آپکس بسته شود (apexification).
🦷 ۶. دندان‌های عقبی در فک پایین (مولرهای پایین) با آناتومی نامتقارن
- کانال‌های این دندان‌ها ممکن است به صورت S شکل باشند یا مسیر بسیار طولانی و خمیده داشته باشند.
- احتمال وجود کانال چهارم یا حتی پنجم در آن‌ها وجود دارد.
نکاتی که باعث می‌شوند بیمار به اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) ارجاع داده شود:
- وجود درد مقاوم بعد از درمان عمومی
- یافت نشدن کامل کانال‌ها توسط دندانپزشک عمومی
- شک به وجود ترک ریشه (Cracked Tooth Syndrome)
- وجود ابزار شکسته‌شده در کانال
- نیاز به درمان تحت میکروسکوپ یا CBCT
